Verzanding van de Nieuwe Waterweg
In 1866 begint men officieel met het graven van de 4 kilometer lange vaargeul van de Noordzee tot aan het Scheur dat de Nieuwe Waterweg moest worden. Volgens de berekeningen van ingenieur Pieter Caland zou de natuurlijke werking van eb en vloed ervoor zorgen dat de vaargeul niet zou verzanden en zo dus diep genoeg zou blijven voor de schepen om er doorheen te varen. Alhoewel het eerste stoomschip in 1872 pas door de Nieuwe Waterweg vaart, ondervindt men daarvoor al problemen met verzanding van de nieuw gegraven vaargeul.
De afgang van Caland
Tot grote vernedering van Caland blijken zijn berekeningen niet te kloppen en ziet het ernaar uit dat er toch op grote schaal gebaggeerd moet worden; iets dat niet nodig hoefde te zijn volgens Caland zelf. Door de problemen lopen de kosten voor de aanleg van de Nieuwe Waterweg hoog op. Om de afgang van Caland nog verder compleet te maken wijken er veel schepen uit naar Amsterdam, de aartsrivaal van Rotterdam op gebied van havenontwikkeling. Zelfs de schepen van de NASM (voorloper van de Holland-Amerika Lijn) besluiten op Amsterdam te varen in plaats van Rotterdam.
Spotprenten
Wanneer er vandaag de dag zich een schandaal ontvouwt of iemand een fout begaat staat het binnen no-time in de krant of de roddelbladen. Dit is in de late 19e eeuw niet heel anders. Alhoewel er toentertijd nog geen roddelbladen bestonden zoals wij die vandaag kennen, verschijnen er in 1871 al de eerste spotprenten over de verzanding bij Hoek van Holland en het falen van Pieter Caland (zie bron).
De bron
Op de spotprent is te zien hoe het zand de net gebouwde Nieuwe Waterweg binnen stroomt. Schepen lopen erin vast en blijven op zee, ver weg van de Nieuwe Waterweg. Rechts is een vuurtoren afgebeeld met daarop het hoofd van Thorbecke, de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, degene die het plan van Caland had goedgekeurd en financiële steun had gegeven.
Onderin op het plaket staat de volgende tekst:
"Hier schijnt Thorbècke's helder licht
Op 't grootsche werk, door hem gesticht,
Tot eer van onzen waterstaat,
Die zand als water stroomen laat."
Het sarcasme druipt van de tekst af. Het zogenaamde "grootsche werk, door hem gesticht" was natuurlijk een volledige mislukking gebleken. De Nederlandse waterstaat wordt belachelijk gemaakt omdat het niet water maar zand door de rivieren van Nederland laat stromen.
Extra werk én geld
Het duurt uiteindelijk tot 1885 voordat de Nieuwe Waterweg definitief diep en breed genoeg is voor de nieuwe stoomschepen om doorheen te varen. Tegen die tijd is de zeggenschap over het project overgedragen aan een andere ingenieur en heeft het de staat veel extra werk én geld gekost (er wordt uiteindelijk 36 miljoen gulden uitgegeven in plaats van de geplande 6 miljoen gulden!).
Terechte kritiek?
Achteraf kan men echter stellen dat het extra geleverde werk en de gemaakte kosten het meer dan waard waren als men kijkt naar wat de Nieuwe Waterweg heeft betekent voor de ontwikkeling van de Rotterdamse haven. Zonder het plan van Caland zou Rotterdam misschien niet de wereldhaven geweest zijn die het vandaag is. Wat denk jij? Was de geleverde kritiek op Caland terecht?
